Wina hiszpańskie

Hiszpańskie wino

Hiszpania to kraj, który może pochwalić się niezwykle długą tradycją winiarską, sięgającą czasów starożytnych. Niestety jednak niewiele informacji na temat hiszpańskiego winiarstwa zachowało się w literaturze starożytnej. Pierwsze wzmianki o dużych uprawach winorośli na Półwyspie Iberyjskim pochodzą z 4 tysiąclecia p.n.e. Pierwsze wieki po Chrystusie to czasy panowania Rzymskiego, kiedy eksport wina z Andaluzji czy Katalonii był już bardzo rozwinięty i obierał takie kierunki jak Italia, Galia, Brytania, Normandia i ziemie germańskie. Nawet w okresie panowania na ziemiach hiszpańskich Arabów, pomimo iż produkcja i spożywanie wina było prawnie zakazane, niektórzy winiarze produkowali winogronowe trunki. W tym czasie właśnie rozpoczęła się długa tradycja produkcji win wzmacnianych. W XIII wieku, po wypędzeniu Maurów z Hiszpanii, czyli po słynnej rekonkwiście, winiarstwo błyskawicznie się odrodziło wraz z kulturą eksportu win za granice państwa. Pierw hiszpańskie wina zaczęto masowo wysyłać do Anglii oraz krajów północnej Europy. Niestety polityczne utarczki pogorszyły stosunki angielsko-hiszpańskie, a wtedy hiszpańscy winiarze obrali zupełnie inny kierunek – Amerykę Południową. W ten sposób, mając za główny rynek zbytu kraje południowej Ameryki, rozwijało się hiszpańskie winiarstwo przez kolejne 150 lat.

Nowoczesne winiarstwo Hiszpanii miało swój początek na skraju dwóch wieków, między końcem XIX, a początkiem XX wieku, tuż po zwalczeniu plagi filoksery. Pierwszy system klasyfikacyjny, niedopracowany i wręcz prowizoryczny ustanowiono w roku 1932, czyli wcześniej nawet niż we Francji. W roku 1970 znacznie go przebudowano i uaktualniono względem nowoczesnej produkcji wina i uprawy winorośli. Mimo wszystko hiszpańskie wina dostępne były co najwyżej w restauracjach na terenie kraju. Największy rozkwit hiszpańskiego winiarstwa przypadł na połowę lat 80. XX wieku, kiedy Hiszpania przestała być kojarzona jedynie ze wzmacnianym winem typu Sherry, a zaczęła być stawiana na równi z innymi krajami winiarskimi Europy.

Dziś Hiszpania jest największym pod względem liczby winnic krajem winiarskim świata. Wina hiszpańskie zaczęły być wręcz poszukiwane, niektóre z apelacji stały się kultowymi, a hiszpańscy winiarze zyskali miano międzynarodowych gwiazd. Nawet niektóre z lokalnych szczepów, jak Tempranillo, zyskało pozycję odmiany międzynarodowej. Wiele hiszpańskich winiarni znajduje się na czołowych miejscach w światowych listach najlepszych producentów, trunki zdobywają międzynarodowe trofea, a winiarze dumnie spoglądają z okładek międzynarodowych winiarskich magazynów. 

Istnieje jednak także druga strona hiszpańskiego winiarstwa i jest nią ogromna nadprodukcja. Powoduje ona, że znaczna część produkowanego wina sprzedawana jest luzem i bezimiennie. Wino to trafia do kupaży win stołowych i musujących z wielu kraj Europy, dzięki czemu często możemy sobie nawet nie zdawać sprawy z tego iż właśnie popijamy trunek hiszpański. Wynikiem nadprodukcji jest także znaczna ilość tanich win dyskontowych, sprzedawanych często nawet nie pod własną marką. Pomimo wszystko Hiszpania jest jednym z najlepszych obecnie producentów winiarskich świata, który oferuje nowoczesne wina o wysokiej jakości, które zachęcają różnorodnością i unikalnym charakterem. To właśnie pozwala im od wielu lat podbijać winiarski świat. 

Klimat w Hiszpanii

Hiszpania to duży kraj o bardzo zróżnicowanym krajobrazie, a co za tym idzie również zróżnicowanym klimacie. Większość obszaru kraju ma poważne problemy z suszą, zwłaszcza jego środkowa część, dlatego od 1996 roku prawnie dozwolone jest nawadnianie winnic tam, gdzie jest to bezsprzecznie niezbędne. Z drugiej zaś strony suchy i gorący klimat chroni winorośle przed pleśnią i grzybami. Aby jak najbardziej umożliwić winoroślom odpowiednie dojrzewanie gron, sadzone są one w dużych odstępach, co daje każdemu z krzewów miejsce na zaopatrzenie się w wodę i mikroskładniki pochodzące z gleby. Z drugiej zaś strony ubolewa nad tym wydajność, która liczona w hektarach jest niska w stosunku do innych winiarskich krajów Unii Europejskiej. 

Północ i północny zachód kraju to umiarkowany morski klimat, wyznaczony wpływami Atlantyku, który charakteryzuje się ryzykiem nadmiernych opadów i wiosennych przymrozków. Południowo-wschodnie wybrzeże to ciepły, śródziemnomorski klimat, a im dalej na południe, tym cieplej. Na tym obszarze zbawienny wpływ na upalne słońce ma morska bryza oraz uprawy na dużych wysokościach. Środek kraju to rozległy płaskowyż znany pod nazwą Meseta Central, odcięty od łagodzących wpływ morza przez otaczające go pasma górskie. Latem panuje tam upalny, suchy klimat, a zimą temperatura potrafi spaść nawet poniżej zera. 

Regiony winiarskie

Regiony winiarskie w Hiszpanii rozrzucone są po całym obszarze hiszpańskiej części Półwyspu Iberyjskiego. Pomimo iż powierzchnia winnic przekracza milion hektarów, co czyni ją największą w Europie oraz na świecie, produkcja wina sięga jedynie 37 milionów hektolitrów rocznie, co daje Hiszpanii 3. miejsce w klasyfikacji największych światowych producentów winiarskich.

Największym pod względem upraw regionem winiarskim jest Kastylia-La Mancha, w której mieści się niemal 50 % krajowych winnic, na drugim miejscu plasuje się Estremadura, a na trzecim Katalonia. 

Wśród wszystkich regionów winiarskich w kraju wymienia się: Andaluzję, Aragonię, Asturię, Baleary, Wyspy Kanaryjskie, Kantabrię, Walencję, Galicję, Kastylię i Leon, Kastylię-La Manchę, Madryt, Melillę, Marcię, Kraj Basków oraz Ceutę. 

Szczepy w Hiszpanii

Najważniejszym i najbardziej znanym hiszpańskim szczepem jest Tempranillo. Jej uprawy rozciągają się na obszarze od północy do centrum kraju. Z Tempranillo równie często produkowane są wina odmianowe jak i kupaże z innymi lokalnymi i międzynarodowymi szczepami, jak Graciano, Carinena, Garnacha czy Cabernet Sauvignon. Wśród popularnych czerwonych odmian wymienia się również Garnacha, znaną także pod nazwą Grenache, Monastrell (fr. Mourvedre), Graciano, Carinena (fr. Carignan) nazywana w La Rioja Mazuelo. 

Najczęściej uprawianą białą odmianą jest Airen, a jej największe uprawy znajdują się w regionie La Mancha. Co ciekawe, nie produkuje się z niej zbyt wiele wina – większość owoców przeznaczana jest do produkcji słynnej Brandy de Jerez. Kolejną popularną białą odmianą jest Verdejo, której owoce wykorzystywane są do produkcji win spokojnych oraz win w stylu Sherry. Równie popularna jest odmiana Albarino, którą uprawia się głównie na północnym zachodzie kraju. 

Dzięki dużej popularności wina musującego Cava, którego ojczyzną jest Hiszpania, dużą część upraw zajmują także odmiany Parellada, Xarello i Macabeo. Są to nierozdzielne szczepy do produkcji Cavy! Macabeo znana jest również pod nazwą Viura i w takiej postaci właśnie wykorzystywana jest do produkcji win spokojnych. 

W teorii w Hiszpanii dopuszczonych do upraw jest około 600 odmian winorośli, jednak do produkcji wina wykorzystuje się głównie 20 podstawowych szczepów

Wina Hiszpańskie

Wyjątkowość winiarskiej Hiszpanii polega na ogromnej różnorodności produkowanych trunków, pośród których każdy miłośnik win znajdzie odpowiednie dla siebie. Galicja to świeże i lekkie wina, Katalonia i Aragonia słyną z mocnych win czerwonych odmian, a także z produkcji musującej Cavy. Walencja i Murcia, to charakterystyczne intensywne wina czerwone. Najsłynniejszy region La Rioja i goniący go Ribera del Duero to miejsca najsłynniejszych apelacji na świecie, gdzie tworzone są eleganckie i długowieczne wina z Tempranillo. La Mancha dostarcza większość win stołowych i przeznaczonych do codziennej degustacji, a Andaluzja to stolica hiszpańskiego wina wzmacnianego Sherry. 

Hiszpania może pochwalić się czytelnym i przejrzystym systemem klasyfikacyjnym win. Co prawda, system ten wciąż ewoluuje, niekiedy zmiany wyznaczane są przez nowoczesnych konsumentów i ich potrzeby, a kiedy indziej przez decyzje Unii Europejskiej i jej dążenia do ujednolicenia klasyfikacji dla wszystkich członków UE. 

Wśród win hiszpańskich spotkać możemy 4 kategorie. Vino de Mesa, to wino stołowe, które oznaczone jest rokiem produkcji i odmianą winogron, jednak już nie miejscem pochodzenia. Coraz więcej winiarzy praktykuje nazywanie swoich produktów „Wino Varietal”. W teorii kategorię tę nadaje się najprostszym winom odmianowym, jednak coraz więcej producentów, na wzór Toskanii, umieszcza w tej kategorii swoje najlepsze wina kupażowane, które ze względu na rodzaj użytych winogron nie mogą znaleźć się w „lepszych” kategoriach.

Indication de origen protegida (IOP), to wino regionalne, na którego określenie często używa się nazwy „Vino de la Tierra”. W tej kategorii podawane jest miejsce pochodzenia winogron, ich odmianę oraz rocznik. 

Denominacion de origen protegida (DOP) to wina jakościowe o kontrolowanej nazwie pochodzenia. Niełatwo spotkać tę kategorię na etykietach, ponieważ w teorii powstała ona po to, by zastąpić aż 5 innych, w tym dwóch całkiem młodych. Równolegle z DOP występują także starsze określenia, takie jak Denominacion de Origen Calificada (DOCa), Denominacion de origen (DO), Vino de calidad con indicacion geografica (VCIG), Vino de pago oraz Vino de pago calificado. 

Vino de pago (DO de pago) to prestiżowe wina, które tworzone są z owoców winorośli z pojedynczej parceli czy stanowiska winiarskiego. Jest to dość nowa kategoria i jednocześnie teoretycznie najwyższa wśród win hiszpańskich. Wprowadzono ją w regionie Kastylia-La Mancha w roku 2003, by w ten sposób wyróżnić najlepszych producentów, których wina często nie mieściły się w ramach klasycznej kategorii DO. 

System oznaczania wieku hiszpańskich win jest za to dokładnie wypracowany i spójny. Obowiązuje on na terenie całego kraju i wyznacza on proces dojrzewania wina, czyli minimalny okres czasu, jaki wino spędza w beczkach i butelkach, zanim trafi na rynek. 

Joven lub Sin crianza, to młode wina, sprzedawane między 1 a 2 rokiem po zbiorach. 

Crianza – wina dojrzewające co najmniej przez 2 lata, z czego minimum 6 miesięcy w dębowych beczkach. 

Reserva – wina dojrzewające co najmniej 3 lata, z czego minimum 1 rok w dębowych beczkach oraz 2 lata w butelkach.

Gran Reserva – wina dojrzewające co najmniej 5 lat, z czego minimum 1,5 roku w dębowych beczkach.